Een van de thema’s van Chris Anderson’s nieuwe boek is het ontrafelen van de verschillende soorten gratis, van een eenvoudige marketingtruuk tot en met een radicaal nieuw economisch model.
Alle modellen zijn een of andere vorm van kruissubsidie.
Lokvogelaanbieding
Het eerste model is al meer dan een eeuw oud. Het is het scheerapparaat-en-scheerblad-model, samen met vele andere soorten van “loss leaders”—lokvogelaanbieding (Duitsers noemen het Lockvogelangebot). Van “gratis kado in verpakking” tot “gratis broodrooster bij opening bankrekening”.
Betaalde producten die gratis producten subsidiëren—Een hechte koppeling, van de popcorn die een verliesgevend film subsidieert tot de dure wijn die een goedkope maltijd in een restaurant subsidieert. Gratis is daar gewoon een stap verder. Eigenlijk subsidieer je jezelf.
Later betalen subsidieert gratis nu—De gratis mobiele telefoon met een contract van twee jaar is een klassiek voorbeeld van subsidie over tijd. Het verschuift gewoon de telefoondienst van een enkele aanschaf aan het begin naar een doorlopende periodieke aflossing van schuld en rente. In dit geval wordt je toekomstige zelf gesubsidieerd door je huidige zelf met de stille hoop dat je niet nadenkt over wat je elk jaar betaalt aan de telefoondienst, verdwaasd door het rookgordijn van alle toeters en bellen van de telefoon die je vandaag krijgt. Een vorm van versluierde zelfsubsidie.
Advertenties
De tweede is het bedrijfsmodel van de media en reikt van gratis radio en tv commerciële omroepen tot en met alle gratis inhoud, betaald door de adverteerders (zoals de Spits en Dag, alhoewel de laatste net de brui heeft gegeven aan de papieren versie). Een vorm van anderen die jou subsidiëren. Economen noemen dit “tweezijdge markten”.
Gramie
Het derde model is nieuw en wordt mogelijk gemaakt door de digitale markten waar de marginale kosten van productie en distributie nagenoeg nul zijn. Dit maakt het “gramie” (afgeleid van “freemium”; of is “pretis” beter?) bedrijfsmodel mogelijk, waar 90% van de gebruikers het basisproduct voor niets krijgen en 10% betalen voor een premieversie.
In economische termen noemen ze dit “versioning” en het is een vorm van prijsonderscheid—waar de basisprijs nul is—om tegelijkertijd het gebruikersnut en de winst in een markt te maximaliseren.
In dit model wint het vragen van een klein percentage van een grote gebruikersgroep het van het vragen van een groot percentage van een kleine gebruikersgroep.
Vanzelfsprekend het best voor consumentproducten met een potentiële grote aantrekkingskracht. Dit is het primaire bedrijfsmodel voor zaken doen op Web 2.0 en vind je overal terug. Van Flickr en Flickr Pro tot “inclusief ondersteuning” voor commerciële versies van open source Linux.
Betalende mensen subsidiëren gratis mensen—Van de mannen die betalen voor toegang bij een nachtclub terwijl de vrouwen gratis naar binnen mogen tot “kinderen gratis” tot progressieve belasting waarbij de rijken meer betalen zodat de minder rijken minder, en soms niets, hoeven te betalen.
Het opdelen van een markt in groepen afhankelijk van hun bereidheid te betalen is een standaard onderdeel van prijspraktijken. Gratis voert dat in het extreem door en breidt het uit naar een klasse klanten die het product of de dienst voor niets ontvangen.
De hoop is daarbij dat de gratis klanten betalende klanten aantrekken of meenemen—de eerder genoemde vrouwen of kinderen—of dat een fractie van de gratis klanten zich zullen bekeren tot betalende klanten. Wanneer je door de verbazingwekkende interieurs van attracties in Las Vegas wandelt krijg je de gratis zichten en optredens in de hoop dat je daar gaat gokken of winkelen.
Geef
Het vierde model is die van de gift-economie. Geef—Ook giften en geven is een vorm van subsidie. Dit model is echter zo diffuus doordat het via allerlei indirecte paden van reputatie en aandacht uiteindelijk naar geld loopt dat het vaak onmogelijk te kwantificeren is. Net zoals het schier onzichtbaar is hoe ik voordeel krijg uit dit bericht. Daarom ontbreekt het geld in het Geef-diagram.
Geef is een betaal-het-vooruit idee waarbij iemand een aantal diensten verricht voor een ander met een schijnbare onwederkerige gulheid. De vooronderstelling van Indirecte Overvloedige Synergetische Samenwerking is dat het Universum een gesloten systeem is met onverklaarde, of tenminste ononthulde, “deelgevers” die niettemin transacties ben een bepaalde soort katalyseren. Dat is het punt waar symbiose om de hoek komt kijken, en op een grootse schaal.
Daar heb je wel een flinke dosis vertrouwen voor nodig, maar het is de enige echte vorm van gratis. De schaarste-economie introduceert ook meteen een bepaalde vorm van weerstand—en dus energieverlies. De geef-economie daarentegen voelt duizendvoudig prettiger en genereert energie. Je komt er altijd met meer energie uit dan dat je erin ging.
Schaarste
Interessant is dat al deze modellen uitgaan van schaarste. De Lokvogelaanbieding schept een afhankelijkheid: je krijgt een gratis scheerapparaat en na de eerste keer heb je een tekort aan scheermesjes. De Adverteerders hebben tekort aan aandacht en kopen die vervolgens in vierkante millimeters en seconden in de media.
Overvloed
De Langstaart der Liefde is gebaseerd op overvloed door passie. De Geef-economie lijkt als enige gebaseerd op overvloed, op Indirecte Overvloedige Synergetische Samenwerking, kortweg Symbiose.
De mix van symbiose, Langstaart der Liefde en Gek Geld beloven—op basis van geloof, hoop en liefde—een pad naar een briljanten toekomst.
Op naar de Briljanten Eeuw…
Vrij naar:
- Chris Anderson’s The three kinds of FREE;
- Chris Anderson’s Revised: the *four* kinds of FREE;
- Fourth Kind of Free.
Geef een reactie