Vermoorden scholen creativiteit?

Aardbron is passievol geïnspireerd door Ken Robinson’s visie en standpunten.

Heb je 20 minuten en zin om serieus te lachen? Bekijk dan de video van Sir Ken Robinson vol met humor.

Hieronder vind je de vrije vertaling van de transcript naar het gloedvolle betoog van Sir Ken Robinson over Do Schools Kill Creativity?.

Ongebreidelde creativiteit bruist overal waar je kijkt de pan uit. Zoals op conferenties als TED, PINC en de Picnic Green Challenge. En in de markt. Op Internet. Nieuwe organisatievormen, nieuwe zakelijke vormen, crowdsourcing, open innovatie, open source, microkredieten. Dit is echter het begin.

We zitten op een plek waar we geen enkel idee hebben van wat ons te wachten staat in de toekomst of hoe het spel gespeeld gaat worden.

Aardbron heeft een gepassioneerde interesse in educatie. Eigenlijk heeft iedereen interesse in educatie. Wie eigenlijk niet? Vraag iemand wat over zijn of haar opleiding, en ze nagelen je tegen de muur met anekdotes en meningen over school en haar systeem. Zaken zoals opleiding hebben diepgaand effect op mensen. Net zoals geld en religie.

Educatie is ook een fantastisch woord. In het Latijn betekent educere ‘uit-leiden’, van e- (variant van ex-) ‘uit’ + ducere ‘leiden’. Met andere woorden, datgene naar boven halen wat al aanwezig is in een latente of onderontwikkelde vorm. Dit in contrast met de term induceren (inductie), hetgeen betekent: de overhand krijgen, door invloed en overtuiging in beweging zetten, aandrijven, voortstuwen, aansporen, aanzetten tot, ophitsen, opdringen, bijna altijd door uitwendige prikkels.

We hebben eigenlijk allemaal grote interesse in educatie. We hebben een zeer grote gevestigde interesse in educatie. Gedeeltelijk vanwege het feit dat educatie bedoelt ons mee te nemen naar de toekomst die we nog niet bevatten.

Sta er maar eens even bij stil. Kinderen die dit jaar met school beginnen gaan in 2068 met pensioen. Ondanks alle beschikbare expertise in de wereld heeft niemand enig idee hoe de wereld er over vijf jaar uit zal zien, laat staan over 60 jaar. Tegelijkertijd worden we verondersteld ze daarvoor op te leiden! De onvoorspelbaarheid is uitzonderlijk.

En we zijn er ondertussen allemaal wel overtuigd van de buitengewone vermogens die kinderen hebben, hun vermogen tot innovatie, creativiteit en authenticiteit. Het is vaak uitzonderlijk in wat sommige kinderen klaarspeelt. En álle kinderen hebben deze gave in meer of mindere mate. Een wonderkind is een voorbeeld van de uitzonderlijke toewijding van iemand die een talent gevonden heeft.

Alle kinderen hebben ontzagwekkende talenten die wij vervolgens behoorlijk meedogenloos verspillen.

Dus wat hebben educatie en creativiteit met elkaar te maken? Creativiteit is op dit moment minstens zo belangrijk als kunnen lezen en schrijven. En wij dienen die creativiteit met de zelfde status te behandelen.

Leuk verhaaltje tussendoor. Een meisje van zes jaar lette tijdens de lessen niet of nauwelijks op, behalve bij tekenles. De tekenleraar, hierdoor gefascineerd, liep naar haar toe en vroeg haar: “Wat ben je aan het tekenen?”. “Ik teken een plaatje van God.” zei het meisje. “Maar niemand weet hoe God eruit ziet!” zei de leraar. “Over een paar minuten wel.” zei het meisje.

Kinderen pakken dus gewoon de kans beet zodra hij voorbijkomt. Als ze het niet weten, ondernemen ze gewoon een poging. Spontaan en authentiek. Ze zijn (nog) niet bang om fouten te maken.

Nu is fouten maken niet hetzelfde als creativiteit. Maar wat we wel weten is dat als je niet in staat of bereid bent om fouten te maken, dan kom je nooit met iets origineels. Tegen de tijd dat kinderen volwassen zijn geworden hebben de meesten het vermogen om spontaan fouten te maken verloren. Ze zijn bang geworden om fout te zijn.

En zo leiden we onze ondernemingen ook. We brandmerken het maken van vergissingen tot een schande. Schande!

Met andere woorden: wij educeren de creativiteit de mensen uit.

Picasso zei ooit: alle kinderen worden als artiesten geboren. De uitdaging is om artiest of kunstenaar te blijven terwijl we opgroeien. En wij groeien de creativiteit niet in, wij groeien de creativiteit uit. We worden uit de creativiteit opgeleid. Afleiding kan je het dan beter noemen. Of “ontleiding”. Wat is de reden hierachter?

Is het niet verbazingwekkend? Alle educatieve systemen over de hele wereld hebben dezelfde hiërarchie van onderwerpen. Het maakt niet uit waar je kijkt, het is overal hetzelfde. Je zou anders verwachten, maar het is niet zo.

Aan de top heb je exacte vakken (beta) zoals wiskunde en talen en de letteren (alfa). Dan de geesteswetenschappen (gamma). En helemaal onderop de kunsten. Overal op Aarde.

En ook binnen kunst is er een hiërarchie. Kunst en muziek hebben vaak een hogere status dan drama en dans. Er is geen educatief systeem, op de planeet die dagelijks dansles geeft aan kinderen op de manier waarop we ze wiskunde leren. Waarom? Waarom niet? Wiskunde is heel belangrijk, en dans ook. Kinderen dansen de hele tijd als je ze de kans geeft. Dat doen we allemaal. We hebben toch allemaal een lichaam? Of heb ik een vergadering gemist? Een lichaam wil dansen. Alleen het hoort niet.

Terwijl kinderen opgroeien leren wij ze vanaf hun middel omhoog. En vervolgens richten we al onze aandacht op hun hoofden. En dan ook nog met een lichte voorkeur voor één kant, de linkerkant.

Als je als buitenaards wezen onze publieke educatie bevraagt en uitlegt waar het toe dient, dan kan je, afgaand op de uitkomsten en resultaten van die educatie, alleen maar concluderen dat het enige doel is om universiteitsprofessoren te produceren. Wie krijgt de meeste punten? Wie zijn de winnaars? Wie doet alles wat er gedaan dient te worden? Dat zijn de mensen aan de top. De professoren.

Professoren zijn gewoon een levensvorm, een andere levensvorm. Maar ze zijn nogal vreemd. Met alle respect, er is iets vreemd aan ze. Ze leven voornamelijk in hun hoofden. Ze leven in hun bovenkamer, en dan nog licht naar een kant toe ook. Ze zijn ontlichaamd. Ze zien hun lichaam als een transportmiddel voor hun hoofden. Het lichaam is een manier om hun hoofden naar vergaderingen te brengen.

Ons educatiesysteem is gebaseerd op het idee van de academische bekwaamheid. En daar is een reden voor. Vóór de 19e eeuw waren er geen publieke systemen voor educatie. Het hele wereldwijde systeem van publieke educatie is ontstaan tijdens de industriële revolutie en is daar ook op toegesneden. Toegesneden op de behoeften van diezelfde materialistische industrialisatie.

Dus is de hiërarchie geworteld in twee ideeën. Ten eerste zitten de meest nuttige onderwerpen voor werk aan de top. Dus wordt je als kind op school en thuis vriendelijk weggestuurd van dingen die je leuk vind omdat je daar nooit een goede boterham mee kan verdienen. Ga maar geen muziek studeren, je wordt toch geen muzikant. Doe maar geen kunst, je wordt toch geen kunstenaar. Goedbedoeld advies, echter een grove vergissing. De hele wereld is verzwolgen in een revolutie.

En het tweede idee is die van de academische bekwaamheid, want die is onze visie op intelligentie volkomen gaan domineren omdat de universiteiten het systeem naar eigen beeld hebben gevormd. Als je er bij stilstaat merk je dat het hele wereldwijde systeem van publieke educatie een langdurig proces van toegang tot de universiteit is. Het gevolg is dat menige talentvolle, briljante en creatieve mensen denken dat ze dat niet zijn omdat de zaken waar ze goed in waren op school niet gewaardeerd werden, of gewoon worden gebrandmerkt als zodanig. Wij vinden dat dit niet langer zo door kan gaan.

Volgens Unesco slagen de komende dertig jaren wereldwijd meer mensen door educatie dan sinds het begin van de historie. Meer mensen. En het is de combinatie van alle zaken die we hebben behandeld—technologie en haar transformerende effect op het werk, demografie, en de enorme explosieve bevolkingsgroei.

Plotseling zijn diploma’s niets meer waard, nietwaar? Als je vroeger een diploma had, had je een baan. Als je geen baan had, was dat waarschijnlijk omdat je dat niet wilde.

Nu gaan kinderen met diploma’s vaak naar huis om een video game te spelen omdat je nu een Master Degree nodig hebt waar je vroeger een Bachelor Degree voor nodig had. En je hebt een PhD nodig voor de ander. Academische inflatie ten top. Het geeft aan dat de hele structuur van opleiding onder onze voeten aan het verschuiven is. Wij dienen onze blik op intelligentie—verstandelijk vermogen—radicaal te herzien.

Wij weten drie dingen over intelligentie: Eén: Het is divers. We denken over de wereld na op alle manieren zoals we die ervaren. We denken visueel. We denken in geluid. We denken kinesthetisch. We denken in abstracte termen. We denken in beweging.

Twee: Intelligentie is dynamisch. Als je de interacties in een menselijk brein onderzoekt blijkt intelligentie wonderbaarlijk interactief te zijn. Het brein is niet onderverdeeld in compartimenten.

Creativiteit, gedefinieerd als het proces van hebben van originele ideeën die waarde hebben, ontstaat vaker wel dan niet door de interactie van verschillende disciplinaire manieren om de zaak te bekijken. Het brein is intentioneel.

Het derde ding van intelligentie is dat het bijzonder is, onderscheidend. Een meisje van acht jaar was hopeloos op school. Altijd te laat met huiswerk, druk met van alles en nog wat. Kon haar handen niet stil houden. Nu noemen we dat ADHD. Dus mee naar de specialist, op onderzoek naar leerstoornissen. Bij de specialist zat ze twintig minuten op haar handen terwijl de dokter met haar moeder sprak over haar problemen op school. Aan het eind van het gesprek ging de dokter naast haar zitten en zei: “Gillian, ik heb naar al de dingen geluisterd die je moeder over je heeft verteld en ik moet even onder vier ogen met haar praten. Wacht hier maar even, we zijn zo terug.”

Voordat ze de kamer verlieten zette de dokter de radio aan die op zijn bureau stond. Buitengekomen zij hij tegen haar moeder “Blijf even rustig staan en bekijk haar.” En op het moment dat ze de kamer verlieten stond ze op haar voeten en bewoog ze op de muziek. Ze keken een paar minuten en toen zei de dokter, “Mevrouw Lynne, Gillian is niet ziek; ze is een danseres. Breng haar naar een dansschool.”

Zo gezegd, zo gedaan. Gillian voelde zich tussen al die geestverwanten direct thuis. Allemaal mensen die niet stil kunnen zitten. Die moeten bewegen om te denken. Ballet, tapdansen, jazz, moderne dans, alles. Doorgegroeid naar de Royal Ballet School, solist en een wondervolle carrière. Zette haar eigen bedrijf op, de Gillian Lynne Dance Company, en ontmoette Anrew Lloyd Weber.

Ze is choreograaf en iedereen kent haar werk zoals Cats en de Phantom of the Opera. Miljoenen mensen beleven veel plezier aan haar. Ondertussen is ze multimiljonaire.

Iemand anders had haar medicatie gegeven om rustig te worden.

Waar het op neer komt is dit: onze hoop voor de toekomst is de adoptie van een nieuwe conceptie van de menselijke ecologie. Een waarin we de conceptie van de rijkheid van menselijk vermogen in ere herstellen. Ons educatiesysteem heeft onze geest “uitgemijnd” op de manier waarop we onze aarde uitmijnen en ontdoen van haar grondstoffen. Dit helpt ons niet de toekomst het hoofd te bieden.

We dienen onze fundamentele principes waarop we onze kinderen (en onszelf) opleiden grondig te herzien. Er is een prachtig citaat van Jonas Salks die zei: “Als alle insecten van de aarde verdwijnen, is al het leven op aarde binnen 50 jaar geëindigd. Als alle mensen verdwijnen van de aarde, floreren alle levensvormen binnen 50 jaar als nooit tevoren.” En hij heeft gelijk.

Wij dienen onze gift van menselijke verbeelding te vieren. We dienen zorgvuldig om te gaan met deze gift en de eerder genoemde rampscenario’s te ontwijken en voorkomen. En de enige manier om dat te doen is door de creative capaciteiten te waarderen voor wat ze zijn, en onze kinderen te zien voor de hoop die ze zijn en kansen die ze bieden.

Het is onze taak om hun gehele zijn op te leiden, te educeren, zodat ze deze toekomst het hoofd kunnen bieden. Tussen haakjes, wij mogen die toekomst mogelijk niet zien, maar zij zullen dat wel. En het is onze taak ze daarbij te helpen.

Dank je voor je aandacht.