Hiepergroei

Hiepergroei is het stijle gedeelte van de S-curve die de meeste jonge, nieuwe markten, industrieën en samenwerkingsverbanden ervaren op een bepaald moment. Voorbeelden zijn er te over: Wikipedia, Hyves, iPod, iPhone, YouTube, Google, TomTom. En oudere voorbeelden zijn er natuurlijk ook, veelal technologisch van aard: telefoon, radio, televisie, internet, mobiele telefonie.

Hiepergroei overleef en katalyseer je door strikte handhaving van een aantal basisregels:

Omarm de organisatie, praktijken en processen om als leider op de top van de S-curve boven te komen.

Eten of gegeten worden gebeurt in een flits

Hiepergroei is bijna voorbij voor je er erg in hebt is één van de lessen. Een groei van 20% naar 80% marktpenetratie in minder dan drie jaar is het huidige patroon. Die groeicurves zijn zich echter aan het versnellen. Diezelfde hiepergroei vind langzaam en zeker steeds sneller plaats.

Een tweede les is de ervaring dat hiepergroei jouw onderneming je óf vermoordt, óf het veel sterker maakt—eten of gegeten worden. Symptomen van hiepergroei herken je aan:

een schier onaflatende reeks van crisisvergaderingen en paniekbeslissingen;
tekort aan personeel;
tekort aan capaciteit;
advertentiecampagnes die in slechts drie dagen in elkaar gesleuteld worden in de laatste week voor de lancering van een nieuwe dienst;
en zo voort.

Jonge ondernemeningen komen vaak zonder al te veel kleerscheuren door deze periode heen door hun tomeloze energie, wendbaarheid en flexibiliteit. Interventies van de leiding kunnen snel en doeltreffend doorgevoerd worden in deze vliegensvlugge chaorganisaties. De terugkoppellussen zijn nog lekker kort zodat er weinig vertraging is tussen de wens om koersverandering door te voeren en het de uitvoering ervan.

Grotere organisaties zijn hierbij vaak in het nadeel door organisatorisch erfgoed dat ze in de loop der tijd hebben opgebouwd en het geheel traag en stroperig maakt. Herstel en bijsturen verloopt vaak veel trager, als het al hersteld kan worden. Door interne politiek en strijdige belangen zakt de wagen tot aan de assen in de modder. Zodra je stopt om je problemen te fixen wordt je links en rechts ingehaald door de realiteit en je concurrenten.

Echter niet getreurd. Hiepergroei kan ook werken bij grotere, bestaande en vaak beursgenoteerde ondernemingen. Als je de hiepergroei wilt overleven en sterker uit de bus wilt komen, kan je dat maar beter doen met het vooruitzicht op de juiste soorten organisatie, praktijken en processen.

Eerst aantrekken, dan pas vragen stellen

In de meeste gevalen wordt het marktaandeel bepaald tijdens de fase van hiepergroei. Zodra de groeisnelheid afneemt en de leiders boven zijn komen drijven, verandert er weinig meer in de verdeling. Daarom begint marktleiderschap met een sterke focus op het zo snel mogelijk vangen van zo veel mogelijk marktaandeel.

Daar heb je geen ideaal bedrijfsmodel voor nodig. Een die goed genoeg is om zoveel mogelijk betalende klanten te lokken is prima. Enkele eenvoudig te begrijpen metrieken zoals het aantal gebruikers of het aantal leden zijn ruimschoots voldoende om het resultaat te meten. Het heeft weinig zin om een perfecte mix van producten en diensten samen te stellen die gemeten worden door een wirwar van bedrijfsindicatoren en een fijnafgestemde bedrijfsstrategie als je concurrenten alle klanten opslokt. Bovendien heb je de gegevens gewoon niet om je bedrijfsmodel te optimaliseren in het eerste jaar van hiepergroei.

Je belangrijkste uitdaging is om producten en diensten daadwerkelijk te kunnen leveren aan je nieuwe klanten. Klanten winnen, behouden en groeien is de juiste volgorde. Centraal beheer van alle projecten is daarbij dodelijk vertragend en uitermate kostbaar. Vertrouw erop dat de zwerm van partners en deelgevers geen misbruik maakt van de situatie. Dat is natuurlijk een risico, maar op enkelen na blijken meesten blijken ook daadwerkelijk te vertrouwen te zijn. Daardoor heb je weinig controle over de projecten en dat voelt niet voor iedereen lekker. Het is echter de enige manier.

Zodra je op het juiste spoor zit kwa hiepergroei kan je je langzaam en zeker voorbereiden op de posthiepergroeiperiode door te anticiperen op efficiency en optimalisatie van het bedrijfsmodel, de organisatie en haar processen. De metriek uitbreiden zodat ook rendement een rol gaat spelen in het spel is dan op zijn plaats. Een hiepergroeiperiode kent een lange aanlooptijd, enkele intense seizoenen van hiepergroei en vervolgens een stabilisering en optimalisering van de markt.

Magneetwerking—De aandacht voor toegevoegde waarde voor alle spelers in het ecosysteem en de focus op het behouden en groeien van klanten verankert de tweede helft van de hiepergroei en voedt de veerkracht van het geheel. Daarnaast levert het een steeds groter wordende aantrekkingskracht op klanten en toeleveranciers die nu nog bij anderen zitten.

Richt de aandacht op het verder optimaliseren van het rendement tegen het einde van de hiepergroei, zodra de markt volwassen is geworden. Maak onderscheid tussen kern- en contextactiviteiten en besteed de laatste uit aan externe partners. Optimaliseer het bedrijfsmodel en bijbehorende ecosysteem als geheel. De grootste groeiperiode is voorbij en de belangrijkste spelers zijn bekend.

Innoveer zorgvuldig

Trap niet in de val van te ver vooruitkijken of te ver voor de muziek uitlopen, met name als het om technologie gaat. De volgende golf is namelijk alweer in opkomst. Gisteren sprak iedereen over The Secret. De dag daarvoor ging elk gesprek over What the bleep?. En daarvoor ging het over Emotionele Intelligentie. En vandaag gaat het over Business Spiritualiteit, ‘Agile’, ‘Lean’ en ‘Craftmanship’.

Uiteraard is het afstemmen op belangrijke (technologische) trends van belang. Uitwijden over de strategische gevolgen van toekomstige technologie is niet vaak een activiteit van de leiders die overblijven na hiepergroei. Richt je aandacht daarom op die zaken waarvan de markt of samenleving de smaak te pakken heeft. Toekomstige zaken zijn nog enkele jaren ver weg en als je jouw aandacht daarop richt mis je vandaag een aantal unieke kansen die er voor kunnen zorgen dat jij een van de nieuwe leiders bent.

Innovatie is 10% inspiratie en 90% imitatie. Neem regelmatig een kleinschalige lokale proef op de som met toekomstige technologie om te ontdekken welke veelbelovende ontwikkelingen zinnig zijn te integreren in de huidige situatie. Kleine investeringen met weinig risico houden je scherp. Kortom, laat je niet afleiden door de kristallen bol.

Organiseer zoals Starbucks

Er zijn drie dingen belangrijk tijdens hiepergroei: standaardisatie, standaardisatie en standaardisatie. Standaardiseer technologie, organisatiestructuren, bedrijfsprocessen en IT zoveel mogelijk en tot in alle uithoeken van je ecosysteem. Het maakt het geheel voorspelbaar, schaalbaar, wendbaar en evolueerbaar.

Er ontstaat een gemeenschappelijke woordenschat en gereedschapskist waar je naar verhouding weinig omkijken naar hebt. Het levert je tijd op om je te richten op je primaire doel: klanten aantrekken. Zelfs als de processen inefficiënt zijn, of de instrumenten duur, dan nog is standaardisatie te verkiezen boven een wirwar van zeer specialistische oplossingen. Je krijgt op deze manier differentiatie door standaardisatie.

Starbucks, McDonald’s, Australian Homemade, Apple Store werken allemaal en zeer succesvol met zo’n franchiseformule. Diezelfde kenmerken kan je ook binnen je eigen toko invoeren ter voorbereiding op hiepergroei.

Als iedereen dezelfde instrumenten gebruikt, dezelfde kantoor- of winkelinrichting heeft, dezelfde huisstijl gebruikt, dezelfde maandrapportage, dezelfde formaten voor rapporatages, dezelfde klantsystemen en dezelfde metrieken gebruikt voelt iedereen zich overal thuis. Het geheel lijkt op een interne franchisingconstructie, en dat is het in feite ook. Het is de olie in de communicatie.

Een beukenboom met meer dan een miljoen beukenblaadjes die allemaal op elkaar lijken maar waarvan er geen twee hetzelfde zijn. Het voorziet in een gemeenschappelijke lijm die het geheel bij elkaar houdt en de snelheid van groei en ontwikkeling versterkt en leidt tot een sterk merk met bijbehorende persoonlijkheid en identiteit.

Mensen die van de ene plek naar de andere verhuizen treffen daar dezelfde infrastructuur aan. Alles is uitwisselbaar en mensen zijn ook na een verhuizing weer direct inzetbaar. Gemeenschappelijke systemen en processen houden de snelheid erin.

Standaardiseer de protocollen voor communicatie en zakendoenen zorg ervoor dat de gegevens voor iedereen hetzelfde betekenen en razendsnel geanalyseerd kunnen worden zodat de juiste beslissingen snel en doeltreffend gemaakt kunnen worden.

Tijdens hiepergroei is er geen tijd voor de jaloerse bescherming van de eigen beslisrechten en de eigen niet-uitwisselbare systemen.

Overnames en fusies tijdens hiepergroei zijn ook uit den boze. Tegen de tijd dat je de overeenkomst hebt getekend, laat staan geïntegreerd, om nog maar te zwijgen van de cultuurbotsing, ben je ingehaald en ziet de concurrent jou in zijn achteruitkijkspiegel, terwijl hij lachend toekijkt waneer jouw klanten bij hem aan boord springen. Een infrastructuur die werkt als één geheel is de perfecte voedingsbodem voor hiepergroei.

Wees meedogenloos liefdevol en gedisciplineerd in de handhaving van eenvoud en schaalbaarheid ter voorbereiding en tijdens hiepergroei. Dat is niet altijd de goedkoopste oplossing, maar dat is geen probleem tijdens hiepergroei. Het rendement op deze investering verschijnt in exponentiële mate zodra je als een van de leiders overblijft in de volwassen markt. Vasthoudendheid loont.

Beslissers dichtbij de actie

Zodra de hiepergroei leidt tot opschaling met geografische verspreiding, waarbij dezelfde infrastructuur voor organisatie, informatie en processen voorwaardelijk aanwezig is, dienen ook lokaal telkens de juiste beslissingen en keuzes gemaakt te worden—beslissers dichtbij de actie. Je loopt anders een grote kans op beslissingsverlamming. Dit kan gebeuren doordat de bevoegdheid tot het maken van soms kleine keuzes die standaard voor iedereen gelden bij lokale leiders blijft hangen.

Andersom gebeurt ook. Voor voor de hand liggende beslissingen verwijst de lokale leider toch telkens naar het hoofdkwartier, terwijl ze ook lokaal zinnig genomen kunnen worden. Als je zelfs voor de keuze van toiletpapier het hoofdkwartier moet raadplegen komt het geheel piepend en knarsend tot stilstand.

Beslissingsverlamming kan je je absoluut niet veroorloven tijdens hiepergroei. Maak daarom direct duidelijk wie wat kan beslissen en tot welk nivo. De grootste taak daarbij is het definiëren van de rol van het hoofdkwartier.

Ook hier komt weer model gebaseerd op franchising om de hoek kijken. Het hoofdkwartier richt zich primair op drie functies:

het zetten van meetbare stragische doelen—zich ervan verzekerend dat iedereen ze begrijpt;
het goedkeuren en volgen van budgetten en uitgaven;
het maken van organisatiebrede afspraken—met name voor communicatie en richting.

Als regionale leiders het nodig vindt nieuwe deelgevers of partners aan te trekken kan ze dat lokaal doen zolang ze haar doelen maar behaalt. Bijna alle operationele beslissingen worden overgelaten aan de discretie en wijsheid van de lokale mensen.

Bijna iedereen in de organisatie kan het gevoel hebben het recht hebben om te ondersteunen bij het nemen van een beslissing. Sommigen zullen uiteindelijk moeten leven met de gevolgen van elke beslissing. Regel het daarom zo dat diegenen die rechtreeks met welke beslissing dan ook moeten leven de voornaamste beslissers voor die beslissing zijn. Gebruik instemming (consent) als basis voor het maken van die keuzes.

Voorkom sjoemelen en toets elke keuze tegen de drie tot vijf waarden voor de groep en de beginselen en vraag jezelf en elkaar af: voelt het goed? klopt het? werkt het? Geef aan in hoe en in welke mate de keuze bijdraagt aan symbiose. Raadpleeg bij twijfel de codex en stel een wijze dwaas die uitgenodigd wordt om scherpe en gewetensvolle vragen te stellen vanuit een onschendbare positie. beloon klokkenluiders die bij nader onderzoek terecht aan de bel blijken te hebben getrokken.

Laat de top hierbij als leidend voorbeeld dienen door de elke ontdekte oneerlijkheid aan het licht te brengen en de daders daarvan meedogenloos liefdevol te straffen. Neem als basishouding echter die van vertrouwen aan. In de situatie van hiepergroei heb je namelijk helemaal geen tijd om als politieman op te treden. In de praktijk blijkt dit prima te werken. In het algemeen houdt iedereen zich aan de hoge ethische standaarden die gedeeld worden door de zwerm.

De meesten hebben een hekel aan corruptie en sabotage en bijten de hand die hun voedt niet.

De beslissers dichtbij de actie maakt het geheel enorm slagvaardig en bespaart veel tijd doordat beslissingen niet meer verwezen worden naar anderen en snel kunnen worden genomen. Het zorgt ervoor dat lokale kansen die bijdrage aan het doel van het grotere geheel direct opgepakt en omarmt kunnen worden. Naast het feit dat ze bijdragen aan het grotere balang dragen ze ook direct bij aan de lokale reputatie en individueel ondernemerschap. Het vergroot de zelfverzekerheid en zet aan tot pro-actie van alle betrokkenen. Het begeestert en geeft energie.

Veel kansen die op deze wijze succesvol blijken te zijn worden als een lopend vuurtje overgenomen door de andere organen van de chaorganisatie. De innovatiekracht en het scheppend vermogen van de chaorganisatie en haar ecosysteem nemen hierdoor exponentieel toe.

Uiteindelijk leidt het tot een enorme aantrekkingskracht voor andere kandidaten om zich aan te willen sluiten. Ze willen gewoon hier werken of voor je werken omdat ze zien en weten dat ze hier dingen gedaan krijgen.

Diezelfde aantrekkingskracht lokt ook een stormvloed van klanten die afkomen op het succes van de toegevoegde waarde en betekenis die jij brengt.

Zo ontstaat een zichzelf versterkende terugkoppellus van meer klanten, meer deelgevers, meer toeleveranciers, en het ecosysteem slingert zich in het oog van de tornado.

Koester ondernemingszin

Als je beslissers dichtbij de actie aanjaagt, werk dan ook aan ondernemingszin. Jij kiest en doet. Je bent wat je doet. Omarm het principe van succes door fouten en neem voortdurend de proef op de som. Als het niet werkt laat je het los en onderneem je iets anders zolang je maar kan laten zien dat het de tweede of derde keer wel werkt.

Sterker nog, verhef succes door fouten tot standaard en beloon het door budgetten vrij te maken voor experimenten. Stel een prijs in voor de fout van de week zodat de onterechte angst voor het maken van fouten volledig verdwijnt. Lopen is ook voortdurend een klein beetje voorovervallen heeft de wetenschap ontdekt. Maak het falen in kleine stappen een tweede natuur. Dat is precies de cultuur die je wilt in hiepergroei.

Alleen daardoor leer je snel en slagvaardig en ben je in staat om snel en doeltreffend onderscheid te maken tussen zaken die wel en niet werken. Neem de zorg die mensen hebben over wat er met ze gebeurt als ze falen weg zodat ze zelfstandig keuzes kunnen maken en lef krijgen. Zo wordt je voortdurend beter in het beter worden. Google gaat daarin zelfs zo ver dat iedereen 20% van zijn of haar tijd volledig naar eigen inzicht mag besteden. Dat heeft al tot heel veel innovaties geleid zoals Orkut, een systeem voor sociaal netwerken, en Google Maps.

Essentieel is dat alle communicatie transparant is en dat iedereen met elkaar kan cummuniceren. organiseer zoals Starbucks schept al een rijke gemeenschappelijke basis voor communicatie. Aangevuld met digitale instrumenten zoals wiki’s, weblogs, sociale netwerken en postlijsten voorziet het deze communicatie van de nodige zuurstof en breekt organisationele silos af tot op de grond en voorkomt later veel vingerwijzingen.

Zo kunnen deelgevers bij de klantendienst vroegtijdig op de hoogte raken van de aanstaande productlancering en zich goed voorbereiden op de diensten die straks van ze gevraagd worden door de markt. Ook hun ervaringen kunnen vroegtijdig voorkomen dat bepaalde zaken worden gelanceerd die later blijken enorm veel onderhoudskosten met zich mee te brengen en daarmee het rendement drastisch te verlagen.

Organiseer elk seizoen een alle hens aan dek die bestaande ecosysteembrede problemen en wensen voor iedereen onder de aandacht brengt en daarvoor oplossingen en actieplannen verzint. Talloze werkvormen zoals open ruimte, bliksempraat en wereldcafé faciliteren een zinderend creatieve en open manier van communiceren, probleemoplossen en innoveren.

Verbeter het delen en de samenhang en consistentie van informatie door de resultaten van vierwekelijkse terugblikken terug te koppelen naar alle deelgevers van het ecosysteem.

Publiceer makkelijk toegankelijke informatie over de zaak, de strategie, het grootse gevaarlijke gedurfde doel en sleutelprojecten van de zwerm. Koester functionele projecten die de verschillende organen overstijgen op alle niveaus en moedig actieve deelname in project- en werkgroepen aan. Pas de inrichting en het meubilair aan aan deze open cultuur van cocreatie.

De kunst is om in alle communicatie deze houding van liefde en lef te versterken en aan te geven hoeveel je die individuele vaardigheden en besluitvaardigheid waardeert, waarbij je de aandacht richt op het oppakken van de natuurlijke hunkering naar kansen en succes.

Presenteer modellen van wat je verwacht dat iedereen doet. vier succes regelmatig en beloon de acties waarvan je vindt dat ze een voorbeeld van de cultuur die je nastreeft. Nodig iedereen uit voorbij te gaan hun primaire functie zodat ze zich echt deelgever van de chaorganisatie voelen en werken om te verbeteren door nieuwe ideeën te implementeren.

Zet je hele ecosysteem in om te co-innoveren en cocreëren en neem eervolle vermeldingen op in communicatie naar het veld. Wees verbaasd over de innovatie- en scheppingskracht van jouw ecosysteem. Uit alle hoeken en gaten komen de ideeën naar je toestromen. Sommigen daarvan zijn de juweeltjes die het ecosysteem jarenlang zullen verrijken en veerkracht geven.

Flow ten top—De hele cultuur die zo ontstaat levert een uitermate vruchtbare grond op voor het schitteren van individuen in het ecosysteem. Hierpgroei lijkt op de snelheidssporten zoals surfen, Formule 1 racen en afdaling skieën. In die sporten vecht je niet met het momentum, maar leer je juist mee te gaan met de krachten. Je wordt één met het geheel. Je bent zowel gefocused als relaxed. In plaats van voorspellen en controle ben je bezig met sturen en meebewegen en maak je op hoge snelheid keuzes op basis van betekenisvolle impulsen uit de omgeving.

Maak iedereen in het ecosysteem vrij om zichzelf, en daarmee het systeem, naar eigen inzicht te laten ontplooien en schep een basis van vertrouwen waarop mensen de moed vinden om een gedurfde proef op de som te nemen. De leiding van het systeem is een klein team met beslissers met breed overzicht die keuzes maakt die het systeem als geheel treffen.

Hiep hiep hoera!

Natuurlijk zijn al deze praktijken en wijze lessen ingevlochten in de Doorbraakversneller.